VÕ XUÂN SƠN

Tiếng hát trong phòng mổ là tên một truyện ngắn trong cuốn tản văn cùng tên. Câu chuyện ghi lại cảm xúc của tác giả, khi nghe thấy người bệnh mà mình đang mổ, cất tiếng hát, hòa theo tiếng hát được mở bằng loa trong phòng mổ.

Ca mổ thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng trước đây được xếp là đại phẫu. Trên đại phẫu chỉ còn có siêu phẫu, là tột bậc, là tột bậc khó khăn của phẫu thuật. Tôi không nhớ rõ, hồi đấy, mỗi ca đại phẫu thì phẫu thuật viên được trả bao nhiêu tiền. Nhưng khi tôi ra trường được khoảng 2, 3 năm gì đó, mỗi tháng tôi mổ khoảng 30 ca đại phẫu, tiền bồi dưỡng phẫu thuật đủ để ăn được 1 hoặc gần 2 tô phở Lao động, một quán phở bình dân trước cổng bệnh viện.

Nếu nhìn theo góc độ đó, thì đại phẫu là phẫu thuật rất nhỏ, nhỏ hơn vá cái ruột xe đạp (không biết các bạn trẻ bây giờ có biết cái ruột xe là gì, và tại sao phải vá nó không nữa). Nhưng thực tế, một ca đại phẫu như vậy là phải gây mê, và gây mê sâu. Còn nhớ khi tôi đi học ở Nhật, có bác sĩ Nhật khoe với tôi, rằng anh ấy có thể mổ thoát vị đĩa đệm thắt lưng dưới 1 giờ. Trên thực tế, tôi đã chứng kiến những ca mổ thoát vị đĩa đệm thắt lưng tại Nhật kéo dài đến 5 giờ.

Bản thân tôi không quan trọng lắm về thời gian mổ. Tôi chú trọng đến kết quả cuộc mổ hơn. Tuy vậy, chỉ trừ những ca có gì đó quá khó khăn, nhất là những ca đã được mổ trước đó, gần như rất ít khi tôi mổ lâu hơn 1 giờ. Không những vậy, kể từ khi có kính hiển vi phẫu thuật, những ca tôi mổ có sử dụng kính hiển vi phẫu thuật, và có dụng cụ banh cơ phù hợp, tôi đều áp dụng đường mổ 1 inch (khoảng 2,45cm).

Nhưng không phải ca mổ thoát vị đĩa đệm nào tôi cũng được dùng kính hiển vi phẫu thuật để mổ. Khi đó, cả khoa có một cái kính, trong khi mổ cái gì cũng cần kính. Tôi tự mua cho mình loupes phẫu thuật có gắn nguồn chiếu sáng. Có lẽ trong chuyên ngành của mình tại Việt Nam, tôi là một trong những phẫu thuật viên đầu tiên sử dụng loupes có gắn nguồn chiếu sáng để mổ. Tôi có tới 3 bộ loupes, 2,5X, 3,5X và 6X. Nếu sử dụng loupes, đường mổ có thể lên đến 3cm. Sau này, khi ra tư nhân, tôi tự mua cho mình kính hiển vi phẫu thuật chuyên cho thần kinh, là loại kính phức tạp nhất, “xịn” nhất thời bấy giờ.

Thời gian mổ ngắn, đường mổ nhỏ. Tưởng rằng như vậy là tối ưu rồi. Nhưng trong y khoa, cũng như trong mọi lãnh vực ở thời đại hiện nay, khái niệm tối ưu chỉ là khái niệm tương đối. Hôm nọ có anh bạn đi Trung Quốc về, ảnh nói họ (Trung Quốc), sản xuất xe hơi điện, cứ mỗi giây là ra 1 chiếc xe. Vợ tôi không tin, check trên Youtube, thì thấy Xiaomi sản xuất cứ 76 giây ra một chiếc xe hơi điện. Tôi tin là sẽ có lúc, thời gian đó giảm xuống dưới 1 giây, nếu người ta giải được bài toán tiêu thụ.

Khái niệm MIS ra đời. MIS là chữ viết tắt của Minimally Invasive Surgery: Phẫu thuật xâm lấn tối thiểu. Đường mổ không còn 1 inch nữa, chỉ từ 7mm đến 10mm là tối đa. Và đặc biệt, không cần phải gây mê, mà chỉ cần gây tê. Thậm chí là gây tê tại chỗ, hình thức gây tê nhẹ nhàng nhất, là có thể mổ được. Nhưng không phải bác sĩ nào cũng có thể mổ gây tê được. Trên thực tế, các cao thủ đến từ Đức và các nước châu Âu vẫn gây mê, dù cuộc mổ chỉ còn kéo dài 10 đến 15 phút.

Để có thể gây tê để mổ, bản thân phẫu thuật viên phải đủ tự tin, và quan trọng, người bệnh cũng phải có niềm tin. Muốn có được sự tự tin, muốn bệnh nhân có niềm tin, bạn phải cố gắng, từ việc hoàn thiện kĩ năng của bản thân, rồi hoàn thiện kĩ năng của ê kíp, đến việc trình bày và giải thích trước các công đoạn cho người bệnh, để họ không sợ hãi, không lo lắng với các tiếng động, hay khi cảm thấy sự đụng chạm…

Nói dông dài vậy, để các bạn hiểu được, cảm xúc của phẫu thuật viên sẽ như thế nào khi nghe người bệnh đang nằm trên bàn mổ, và mình đang mổ cho họ, cất tiếng hát. Đó là khởi nguồn của cái tên Tiếng hát trong phòng mổ.

Nhưng, Tiếng hát trong phòng mổ không chỉ có thế. Phòng mổ, là một nơi luôn tanh mùi máu, luôn nồng mùi alcool, là nơi chứa đầy những đau đớn và sợ hãi. Đúng vậy. Nhưng khi quá tập trung vào những điều đó, người ta quên mất, Phòng mổ là nơi chất chứa niềm hi vọng. Có người bệnh nào bước vô Phòng mổ mà không hi vọng? Có phẫu thuật viên nào cầm dao mà không có chút hi vọng? Niềm hi vọng không chỉ có bên trong phòng mổ. Nó còn tràn ngập ở bên ngoài, nơi những thân nhân đang chờ đợi tin tức, dõi theo từng động tĩnh ở cánh cửa phòng mổ.

Để  người bệnh và người thầy thuốc luôn giữ cho mình ngọn lửa của niềm hi vọng, để có được những kết quả giống như niềm hi vọng được nung nấu, người thầy thuốc, người bệnh đều phải hiểu cái môi trường mà họ gặp nhau trong đó. Nếu như tập 1 của Tiếng hát trong phòng mổ là những câu chuyện, những nỗi lòng, thì Tập 2 lại là những lí giải, những quan niệm, trong một chừng mực nào đó, là những triết lí, để có thể giúp cả người thầy thuốc và người bệnh giữ được ngọn lửa của niềm tin.

Mời các bạn vào website Tiếng hát trong phòng mổ, tại địa chỉ tienghattrongphongmo.com đăng kí đặt sách. Các bạn có thể vô mục Blog để xem lại các bài giới thiệu về sách, để có thể hiểu rõ hơn những câu chuyện trong đó.

Cám ơn các bạn.